Opowieści Zdobywcy: cesarze i mordercy

Gdy rządzisz jakimś terytorium, albo nawet całym rzymskim imperium, zawsze znajdzie się ktoś, kto ci źle życzy — lub ma wobec ciebie zdecydowanie mniej miłe plany. Rzymscy cesarze żyli ze świadomością ciągłego zagrożenia ze strony obcych i kręgu najbliższych.

Nieustanne konflikty polityczne i zwykła ludzka zazdrość często prowadziły do spisków. Wielu cesarzy zginęło z rąk uzurpatorów, a czasami po prostu najbliższych współpracowników. Przypomnijmy losy pechowych władców i tych, którzy stali za zabójstwami.

Zdradzony przez Brutusa

Jednym z najbardziej znanych aktów zdrady jest zabójstwo Gajusza Juliusza Cezara, zasztyletowanego w Rzymie 15 marca 44 r. p.n.e. przez towarzyszy. Ten, który miał zostać „dożywotnim dyktatorem” przez większość obywateli Rzymu wcale nie był uważany za jakiegoś tyrana. Lud Rzymu wychwalał go raczej za sukcesy militarne i przesunięcie granic m.in. na ziemie obecnej Hiszpanii, Francji i Niemiec.

Natomiast duża część senatorów, mianowanych przywódców politycznych, nie potrafiła znieść popularności Cezara. Dlatego zdecydowali się go zabić. Ów spisek trudno nazwać inaczej, jak nikczemną zdradą. Cezar wyzionął ducha po otrzymaniu 23 ciosów zadanych przez grupę liczącą 60 osób. Wśród zamachowców znajdował się między innymi bliski mu [niektórzy badacze i historycy wysnuwają wniosek, że był to nawet syn Cezara] Marek Juniusz Brutus. Słynną frazę et tu, Brute? („I ty, Brutusie?”) uważa się za ostatnie tchnienie Cezara.

Śmierć Juliusza Cezara bardzo nie spodobała się opinii publicznej, a po zamachu republika pogrążyła się w chaosie wojny domowej. W tym czasie w rolę zbawcy i duchowego przywódcy Rzymu wcielił się wnuk siostry Cezara, Oktawian, który później, dla uczczenia swego przodka, przyjął imię Juliusza Cezara Oktawiana. I to jego panowanie położyło ostatecznie kres republice, a stało się zaczątkiem wielkiego Cesarstwa Rzymskiego.

Popiersie Juliusza Cezara (datowane na I w. p.n.e.) w Muzeum Archeologicznym w Sparcie

Wykończeni przez gwardię pretoriańską...

Gwardia pretoriańska w czasach Cesarstwa Rzymskiego odgrywała bardzo ważną rolę — choć pierwotnie miały to być oddziały dbające przede wszystkim o bezpieczeństwo władców. Praetoriae Cohortes istniały wprawdzie wcześniej, ale dopiero wspomniany Oktawian August stworzył na ich fundamencie stałą formację. Z biegiem czasu kohorty pretorianów coraz bardziej traciły swoją reputację godnych zaufania, elitarnych żołnierzy, a w końcu bardziej pasowało do nich określenie „królobójcy”. Nieskrępowany dostęp do rządzących stanowił problem sam w sobie. Okazało się bowiem, że gdy pretorianom nie spodobał się jakiś cesarz, potrafili się go sprawnie pozbyć, nie ponosząc za swój czyn żadnych konsekwencji.

Później wybierali innego władcę, który obiecywał najwięcej korzyści. Uważa się, że gwardia pretoriańska była odpowiedzialna za śmierć kilkunastu cesarzy. Straż przyboczna, która powinna była chronić władców, odegrała kluczową rolę m.in. w zabójstwie Kaliguli i wyborze jego następcy Klaudiusza w 41 r. n.e., a także usunięciu Kommodusa w 192 r., Karakalli w 217 r., Heliogabala w 222 r. oraz Pupiena i Balbina w 238 r.

Zdarzało się, że po zabiciu jednego cesarza gwardia wynosiła własnego kandydata tylko po to, aby go później zamordować. Na przykład w 68 r. n.e. z poparciem prefekta pretorianów cesarzem został Serwiusz Sulpicjusz Galba, zginął on zamordowany niecały rok później, gdy ci sami pretorianie stwierdzili, że nie są zadowoleni z wysokości zwyczajowej donacji.

Dlaczego gwardia pretoriańska odpowiada za śmierć tak wielu cesarzy? Gdy w Rzymie zabrakło silnego przywódcy, państwem rządziła korupcja i pieniądze. Każdy chciał uszczknąć dla siebie jakiś kawałek tortu z bogactwa imperium. Postępowali tak nie tylko urzędnicy, ale i żołnierze uważający się za elitarnych. Zagwarantowanie sobie wpływu na cesarza miało dla pretorianów kluczowe znaczenie. Dla pieniędzy i władzy gotowi byli dopuścić się najgorszych zbrodni, włącznie z mordowaniem władców i wprowadzaniem na tron własnych kandydatów.

Z tego też powodu w 313 r. cesarz Konstantyn Wielki rozwiązał w końcu gwardię pretoriańską.

Zapoznaj się z innymi artykułami z serii „Opowieści Zdobywcy”, zawierającymi ciekawostki na temat dawnych Rzymian, ich kultury oraz m.in. dotyczącymi sezonu Conqueror’s Blade: Colosseum, gladiatorek, zwierząt pojawiających się na arenach i tego, co zawdzięczamy Rzymianom.