Opowieści Zdobywcy: zimowe święta i ich obchody

Gdy ziemia pokrywa się warstwą białego puchu, miliony ludzi na całym świecie rozpoczynają święta. Zima może być mroźna i ciężka, ale nigdy aż tak, żeby uniemożliwić huczne obchodzenie świąt przesilenia i zakończenia roku. Dobre jedzenie, towarzystwo przyjaciół i zabawy – to cechy wspólne zimowych uczt oraz świątecznych igraszek i rytuałów opisywanych znanych z kronik historycznych!

Sękacz, świąteczny makowiec, bûche de Noël? Po prostu Jul!

Czy zdarzyło ci się kiedyś smakować sękacza, lub świątecznego makowca i zastanawiać się nad podobieństwem tradycji bożonarodzeniowych w różnych kulturach?

Nie ma wątpliwości, że obecne chrześcijańskie tradycje sięgają korzeniami dawnych wieków i czasów pogaństwa. W dawnych czasach plemiona germańskie świętowały przesilenie zimowe, ucztując na część boga zwanego Jul, utożsamianego między innymi z Odynem. Święto trwało kilka dni (między końcówką grudnia, a początkiem stycznia). Po przyjęciu chrześcijaństwa grudniowe święto stało się połączeniem dawnych tradycji i nowej symboliki.

Współczesne obchody nadal jednak noszą ślady dawnych praktyk religijnych, choćby kładzenia w palenisku odpowiednio przygotowanej kłody drewna, które obecnie prawdopodobnie naśladuje się przez wypiek ciast takich jak Yule log, bûche de Noël (we Francji), w zasadzie bardzo podobnych do naszego świątecznego makowca lub tradycyjnego sękacza (który przecież także jest w gruncie rzeczy pniem drzewa ze „słojami”).

Współcześni nowopoganie naśladują dawne tradycje święta obchodzonego w czasie przesilenia zimowego, podobne w swym charaketrze do Jul. Niektóre grupy upamiętniają w ten sposób powrót słońca pod postacią Freya. Przypomina się przy tej okazji o dawnych formach świętowania: wiankach, kłodach w palenisku, dekorowaniu drzewek, czy po prostu obdarowywaniu prezentami.

Kiedy owo polano z ogniska dawnych pogan staje się słodkim ciastem, pozostaje nam po prostu zaakceptować to ze spokojem, usiąść przy kominku i spędzić ten czas z przyjaciółmi na ucztowaniu, wspólnych grach i zabawach.

We współczesnych obchodach Bożego Narodzenia znajdziemy też ślady rzymskich Saturnalii

Starożytni Rzymianie obchodzili święto boga rolnictwa, siewu i nasion — Saturna. Początkowo święto obejmowało tylko jeden dzień, tj. 17 grudnia (po zmianie kalendarza, który „wydłużył rok” o dwa dni, święto przeniosło się na 19 grudnia, a w czasach republiki świętowano właściwie przez cały tydzień do 23 grudnia). W tym czasie zamykano wszystkie sklepy, sądy czy szkoły, by spędzić czas wielkich publicznych ucztach, grach hazardowych, wręczaniu prezentów i spotkaniach, wszystko pod okiem gościa honorowego, samego Saturna.

Szczególnie interesującą częścią Saturnaliów była tradycja „odwrócenia ról”. Niewolnicy zamieniali się w te święto rolami ze swoimi panami, spożywali posiłki przy tym samym stole, a nawet bywali przez nich obsługiwani. Z okazji Saturnaliów mogli sobie pozwolić na nieokazywanie szacunku dla panów i nie ponosili (przynajmniej w teorii) z tego powodu żadnych przykrych konsekwencji. Ten niecodzienny zwyczaj poeta Horacy w czasach cesarza Augusta nazwał „wolnością grudniową” (łac. libertas Decembri).

Jak pozdrawiali się wówczas świętujący? Oczywiście: Io Saturnalia! Ten okrzyk niósł się zwykle po ulicach po wielkich rzymskich ucztach.

Saturnalia, autor Antoine Callet (1783)

A my życzymy Wam po prostu wspaniałych Świąt Bożego Narodzenia!

Wróćmy do prawdopodobnie najradośniejszego święta naszych czasów — Bożego Narodzenia!

Początki chrześcijańskiego Bożego Narodzenia obchodzonego 25 grudnia sięgają IX w. i oczywiście dotyczą upamiętnienia dnia narodzin Jezusa (historycy po dziś dzień spierają się próbując określić prawdziwą datę narodzin).

Obecnie Boże Narodzenie kojarzy się głównie z tradycjami wręczania prezentów, objadaniem się świątecznymi potrawami przy wspólnym, rodzinnym stole, czatowaniem przy kominach na Świętego Mikołaja a czasami... unikaniem teściowej. Co by nie mówić, Boże Narodzenie każdy może świętować tak, jak chce, niezależnie, czy ma to być dla niego święto świeckie, neopogańskie, czy chrześcijańskie.

Jaki byście ryt Świąt Bożego Narodzenia wybrali, pragniemy przekazać Wam najszczersze życzenia w imię Odyna, Saturna i Świętego Mikołaja.